Posts

Showing posts from December, 2013

अनहत स्वगतांचे ढळणारे प्रतिध्वनी

॥ थोडं नंतर॥ रात्री ११ ते सकाळी ९ ही सर्वात वाईट ड्युटी. बरेच लोक ड्युटी आणि वाईट हे समानार्थी शब्दच समजतात. रिझवान सिद्दीकीनं घड्याळाकडं हताशपणे बघितलं. बरेच लोक घड्याळ आणि हताशपणा यांनाही समानार्थी शब्द समजतात. घड्याळाचा काटा फकाटपणे हात पसरवून हॉ... करत गेला कित्येक वेळ पावणेतीनचीच वेळ दाखवत होता. खास पोलीस स्टेशनातच वाजु शकतो तसा अश्या भलत्यावेळी रिझवान समोरचा फोन खणखणला. "सर, मॉलसिटी बीट मधून जमाल बोलतोय" विलक्षण उत्तेजित आवाजात जमाल कमालीचा भरभर बोलत होता "इथे अल-बुर्जच्या तीसाव्या मजल्यावरुन एक बाई पडलीए म्हणजे तिला फेकलय असा एका बाईचा फोन आला होता म्हणजे तिनंच फेकलय म्हणे" "जमाल, बाई पडलीए की फेकलीए? आणि मग ती फोन कसा करेल?" रिझवान आवाजातली उत्सुकता दाबत म्हणाला. भिंतीवरची दुबईच्या राजाची तस्वीर त्याच्याकडे बघून उगाच दाढीत हसली. "सर" जमालच्या फुफ्फुसात आता पुरेशी हवा जमली होती "अल-बुर्जच्या तीसाव्या मजल्यावरुन आपण एका बाईला ढकललं असा सांगणारा एका बाईचा फोन आला होता. तिला तिथंच थांबायला सांगून मी तुम्हाला फोन केला. बीट व

मराठी कथेचं कृष्णविवर आणि परिघावरचा वाचक

निमित्त- लोकसत्तेमध्ये आलेला रेखा इनामदार-साने (कथा आक्रसते) आणि राजन खान ( कथा टिकून राहील ... ) यांचा मराठी कथेबद्दलचा उहापोह सर्वसाधारणपणे आपल्याकडे वाङमयीन चर्चेचा एक बाज असतो; कधी आपण शैलीची चर्चा करतो, कधी ग्रामीण-शहरी-दलित-महिला अश्या वर्गीकरणात रमतो, कधी रवीकिरण-दुर्बोध-नव इ. शब्दछलात गुंततो तर क्वचित अभ्यासु लेखक असलाच तर ऍरिस्टॉटल, जंग, फ्राऊ, भरतमुनी यांच्या चष्म्यातून आपण आपली पुस्तकं पाहातो. समिक्षेसाठी तटस्थता आणि अभ्यास आवश्यक आहेच पण तटस्थता म्हणजे कोरडेपणा नाही. लेखन प्रक्रियेत जवळ जवळ शुन्य सहभाग असणाऱ्या वाचकाचा वाचण्याच्या क्रियेत मात्र १००% सहभाग असतो. मग मराठी कथा-कविता-कादंबरी इ. च्या स्थित्यंतराचा अभ्यास करताना वाचकाच्या भुमिकेचा विचार करायला हरकत नसावी. वाचणाऱ्यांच्या जगात पडलेल्या फरकाचा विशेषतः कथेवर कसा परिणाम झाला असावा याचं हे अनुमान. वाचणाऱ्यांचे मी माझ्यासोईसाठी दोन गट पाडतो; नवशिक्षीत आणि सुशिक्षीत. सुशिक्षीत- दोन पिढ्यांहून जास्त साक्षर असणारी कुटूंब आणि वाचन म्हणजे वर्तमानपत्र आणि पाठ्यपुस्तक या पलीकडंच जग. नवशिक्षीत - दोन किंवा निव्वळ