भुताडी झांपा

टीव्हीवर दाखवतात तश्या सुहासनं स्टंपपासून ढांगा मोजल्या आणि हातातल्या बॉलला थुंकी लावावी की नाही याचा क्षणभर विचार केला. रोंगट्या गेल्या तीन ओवर आऊट होत नव्हता. सुहासनं पाचही बोटं तोंडात घातली. मळकट रबराची चव तोंडात घोळली आणि टपकन ओलेता बॉल एक टप्पा खाऊन नेमका रोंगट्याच्या बॅटवर पडला. रोंगट्यानं त्याच्याही नकळत बॅट फिरवली आणि बॉल बी-बिल्डींगच्या तिसऱ्या मजल्यावर ३०३च्या गॅलरीत जाऊन पडला. तोंडावर हात दाबला तरी पोरांच्या तोंडून अस्फुट किंकाळी फुटलीच. बॉल भुताडीच्या गॅलरीत पडला होता. भुताडीच्या घरातून काहीच बाहेर पडत नाही ...माणूस सुद्धा... असा सोसायटीतल्या पोरांमधे प्रवाद होता! हा निदान चौथ्या बॉलचा बळी होता.

...

श्रीनं अस्वस्थपणे कुस बदलली. मोठं होणं म्हणजे नक्की काय हे त्याला काही केल्या कळत नव्हतं. परवाच्याच सातव्या वाढदिवसानंतर आई-बाबांनी त्याला आता तो मोठा झालाय हे स्पष्ट सांगीतलं होतं. मोठं होणं म्हणजे खेळणी कपाटात भरुन ठेवणं, शाळेची बॅग झालंच तर कपडेही आवरुन ठेवणं असं असेल तर मोठं होणं वट्ट बोर होतं. मोठं होण्यात मजा असते जेव्हा टीव्ही बघत कधीही लोळत पॉपकॉर्न खाता येतात किंवा कसलाही अभ्यास नसणाऱ्या ऑफीसात जाऊन, आई म्हणते तसं, उनाडक्या करता येतात तेव्हा. पण यातलं काहीच होतं नव्हतं.

मोठं होणं त्याला एका बाबतीत अजिबात म्हणजे अजिबातच आवडलं नव्हतं. त्यानं म्हणे आता एकट्यानं झोपायचं होतं ...वेगळ्या खोलीत. खरं तर बाबाशी गप्पा मारत आईच्या केसांतून हात फिरवत कधी झोप लागायची कळायचंही नाही. पण त्याच्या रडण्याओरडण्याला कसलीही दाद न देता बाबानं त्याला या खोलीत आणून टाकलं होतं. आधीच नवं घर, त्यात खोलीत एकट्यानं झोपायचं... श्रीनं परत कुस बदलली. घर तिसऱ्या मजल्यावर असलं तरी उंच झाडांची टोकं खिडकीच्याही वर गेली होती. त्यांच्या सावल्यांनी श्रीची खोली गजबजून गेली होती. श्रीला वाटलं झाडं हललं की सावल्या आकार बदलाताहेत आणि बोलत नसल्या तरी त्यांच्या गोंधळानं खोली दणाणून गेलीए. उद्या हे असं एकट्यानं झोपायचं नाही असं पक्कं ठरवुन श्रीनं गच्चं डोळे मिटून घेतले.


तिसऱ्या रात्री कधी तरी श्रीची झोप चाळवली. एक रात्र लाडावुन बाबानं परत आपल्याला आपल्या खोलीत आणून झोपवलय हे श्रीला कळायला फार वेळ लागला नाही. भिंतीवर सावल्यांनी नुस्ता उच्छाद मांडला होता. श्रीनं दोन्ही हातांनी डोळे दाबून धरले आणि भिंतीकडे पाठ फिरवली. उत्क्रांतीत विरत गेल्या तरी काही नैसर्गिक प्रेरणा वेळप्रसंगी उफाळुन येतातच. कुणाचं आपल्याकडं एकटक बघणं जाणवणं ही अशीच एक प्रेरणा. डोळे मिटले असले तरी श्रीला तशी जाणीव झाली. बोटांच्या फटीतून त्यानं डोळे किलकिले करुन बघितले. त्याच्या पासून थोड्याच अंतरावर त्याच पलंगावर एक म्हातारी त्याच्याकडे टक लावून बघत पडली होती. श्री त्याच्याही नकळत मोठ्यांदा किंचाळला फक्त आवाज तेव्हढा आला नाही. रात्री उशीरा कधी तरी ग्लानीआल्यागत झालं आणि त्याच्याही नकळत त्याला झोप लागून गेली.


श्रीला वाटलं हे फारच भयंकर आहे. कुणी म्हणजे कुणीही आपल्यावर विश्वास दाखवु नये याला काहीच अर्थ नव्हता. आईला वाटतं की तो घाबरतोय तर बाबाला वाटतं की त्याला एकट्याला झोपायचं नाही म्हणून तो खोटं बोलतोय. श्रीला नुस्त्या कल्पनेनंपण रडु आलं. या असल्या मोठ्या होण्याला काहीच अर्थ नव्हता.


परत रात्र झाली. तट्ट डोळ्यांनी श्री भिंतींवरच्या सावल्यांकडे वटारुन बघत होता जणू काही कालची म्हातारी आज परत येणार होती- सावल्या-सावल्यांतून. त्यानं अस्वस्थपणे स्ट्रॉ चोखून बघितला. वॉटरबॅगमधलं पाणी कधीचं संपलं होतं. त्याला वाटलं आपल्याला आता शू होणार. पलंगापासून बाथरुम फार अंतरावर नव्हतं. पळत पळत गेलो तर कदाचित पोहचूनही जाऊ असं त्याला वाटलं. पाठीला डोळे नव्हते तरी पलंगावर मागे कुणी नाही याचा त्याला अंदाज आला तशी त्यानं उडी मारुन बाथरुमकडे धाव ठोकली. श्रीनं धाड्कन दरवाजा उघडला आणि आतून बाहेर येणारी म्हातारी मोठ्यांदा दचकली.


श्रीनं डोळे उघडले तेव्हा कपाळावरच्या थोरल्या टेंगळाची दुःखद जाणीव त्याला झाली. बाथरुमच्या चौकटीवरुन पलंगावर आपण कसे आलो हे कळायचा काहीच मार्ग नव्हता. पलंगाच्या काठावर म्हातारी रागानं त्याच्याचकडे बघत बसली होती.

"कश्याला आलायस माझ्या घरात? कोण आहेस तू?" म्हातारीच्या आवाजात जहरी संताप तटतटून भरला होता

श्रीच्या पोटात दाटून दुखायला लागलं. आत्ताच्या आत्ता दार उघडून कुणी आलं नाही तर आपण मरुनच जाऊ असं त्याला वाटलं. पण कुणीच आलं नाही.
...

दुसऱ्या दिवशी कुणीच त्याच्या गोष्टीवर विश्वासही ठेवला नाही. पण रात्र होत आली तसं त्याला स्वतःच्याच छातीतून रेल्वे पळाल्यागत धाडधाड आवाज ऎकू यायला लागला.
"मला माहीतीए, तू जागा आहेस. इकडे बघ" म्हातारीची चिरकी कुजबुज रात्रीचा अवकाश भरायला पुरेशी होती. "तू इथून जा. हे माझं घर आहे"
श्रीनं अंदाज घेतला. खोलीचं दार उघडं होतं. म्हणजे पळायचं झालं तर पांघरुण उचलायचं आणि धुम ठोकायची इतकंच. "पण आता आम्ही इथे राहायला आलोय. हे घर आता आमचै" स्वतःच्याही नकळत श्रीनं प्रतिवाद केला. ’एक शब्द खाली पडु देत नाही’ हे आईचं पेट्ट वाक्य श्रीला चुकीच्यावेळी आठवलं.

म्हातारी भस्सकन वसकली "बोलता येतं की तुला. परवापासून नुस्ता पळ पळ पळतोयस..हे बघ, गेली कित्येक वर्ष मी इथे राहातेय. फुकटचा ताप नकोय मला. आणि मुलांचा तर अजिबात नकोय"

"का?" प्रतिक्षिप्त क्रियेसारखा श्रीनं त्याच्याही नकळत प्रश्न विचारला.

म्हातारी सरसावुन बसली "फार बोलतोस तू. काय नाव काय आहे तुझं?"

"श्री"

"श्री? एव्हढंच? फक्त श्री?"

"म्हणजे मला श्री म्हणतात. श्रीराम नावै माझं. तुमचं?"

म्हातारी डॊळे बारिक करत वैतागली तश्या भिंतीवरच्या सावल्या जास्तच भिरभिरल्या "मला मुलं आवडत नाहीत. त्यांचे प्रश्न तर अजिबातच नाही." काही तरी आठवत नसल्यासारखं म्हातारीचे डोळे धुके झाले "आमचं आडनाव शुक्रे"

"पण मुलं का नाही आवडत तुम्हाला शुक्रेआज्जी?"

"झोप मुकाट. खुप रात्र झालीए."

...

कधी एकदा रात्र होते असं श्रीला झालं. आई-बाबांना यातलं काही म्हणजे काही सांगायचं नाही असं त्यानं पक्कं ठरवुन टाकलं होतं. डोळे छताला भिडवुन त्यानं अटीतटीनं झोप परतवुन लावायचा प्रयत्न केला पण कधीतरी पापण्या लवंडुन गेल्या.

"उठ. मुर्खासारखा परत इथेच आलास?" म्हातारी वाळक्या काटकीसारखं बोट श्रीच्या पाठीत टोचून बोलली.

झोपेतून उठण्यातला उत्साह श्रीला नवाच होता.

"तुम्हाला करमत नाही नां माझ्याशिवाय? आईपण असंच म्हणते" श्री निवांत होत बोलला. खोलीचं दार उघडं होतंच...दोन ढांगा टाकल्या की बाहेर...
...

"आज्जी गं, झोपु दे नां" श्री करवदुन म्हातारीला म्हणाला "रोज रात्री उठवुन गप्प्पा मारत बसवतेस...डोळे बघ माझे कसे लाल झाले आहेत"

"म्हाताऱ्या माणसांचा सगळ्यांना कंटाळा येतो. पोरं येतात, जीव लावतात आणि जाताना जीव घेऊन जातात..." म्हातारी डोळ्यांना शुन्यात रोखत म्हणाली "एकटी कशी बरी राहात होते मी. म्हटलं होतं नां इथून जा म्हणून. कश्य़ाला राहीलास? आणि आता म्हणतोस झोपु दे...मी बोलु कुणाशी?"

श्रीला धडं काय ते कळालं नाही पण समजावल्यासारख्या स्वरात तो म्हणाला "अगं आज्जी, कंटाळा येतो तर सगळ्यांशी गप्पा माराव्यात. आई म्हणते बोललं की बरं वाटतं. बाबा म्हणतो मी खुप बोलतो. तुला उगीच वाटतं तुला मुलं आवडत नाहीत म्हणून. मी तुला आवडलो की नै? तू जरा या खोलीबाहेर पडून गप्पा मारायला लाग. तुला मजा येते की नै बघ...आता झोपु?"

खोल श्वास घेत म्हातारी उत्तरली "झोप...एकदाचा..."

...

रोंगट्यानं घाबऱ्याघुबऱ्या बी-३०३चा दरवाजा वाजवला. सुहास, उम्या, केवड्या चड्डीतल्या चड्डीत थरथरत रोंगट्याचा हात धरुन उभे होते. ’सगळे बॉल शोधून घेऊन या नाहीतर तंगडं तोडेन’ असल्या निर्वाणीच्या इशाऱ्यानंतर सगळी टीम घेऊन रोंगट्या बी-३०३ला आला होता. श्रीनं हॉलमधे बसलेल्या म्हातारीकडे एकदा बघितलं आणि दरवाजा उघडला.

सगळी पोरं श्रीच्या आरपार चालत सोफ्यावर बसलेल्या म्हातारीकडे गेली.


"घ्या रे पोरांनो तुमचे चेंडु" आज्जीनं जमेल तेव्हढा प्रेमळ आवाज काढला "तुम्ही कधीच येत नाही आणि गॅलरीत हे ढीगभर चेंडु जमा होते. थोडा शिरा खाता?"

"शुक्रे आज्जी काय तेव्हढ्या डेंजर नाहीत हां" चेपल्या आवाजात उम्या रोंगट्याला म्हणाला. तोंडात शिऱ्याचा मोठा घास असल्यानं रोंगट्यानं नुस्तीच होकारार्थी मान हलवली.

"रोज तुमचं खेळणं झालं की याल का रे इथे? तुमच्याकडून रामरक्षा पाठ करुन घेते" आज्जीला अचानक आठवलं.


मान हलवत पोरं श्रीच्या आरपार चालत बाहेर पडली.


"आज्जी, आता हा गॅलरीचा दरवाजा जरा उघडा ठेव म्हणजे खालची गंमत बघत तुझा टाईमपास होईल" श्रीनं बसल्या जागून आज्जीला गॅलरीचा दरवाजा उघडून दिला आणि तरंगत तरंगत तो आतल्या खोलीत झोपायला गेला.