संदिग्ध अर्थाचे उखाणे

कविता आणि कादंबरी या साहित्य प्रकारांना त्यांच्या अंगभुत रचनेमुळे मांडणीच्या ठाशीवतेपासून   एक प्रकारचे संरक्षण लाभलेले असते. झाडांतून दुपारच्या प्रहरी झरणाऱ्या कवडश्यांच्या साऊलखुणांभोवती चौकट आखता येऊ शकते पण त्या चौकटीच्या आत काय घडेल याला मर्यादा नाहीत. कुठल्याही कादंबरीच्या मांडणीत पात्रे , त्यांचे परस्परांशी संबंध , त्या पात्रांमागचा भुगोल , काळाची रचना आणि अशी अनेक टोके तर असतातच शिवाय त्या टोकांना जोडू पाहाणाऱ्या असंख्य प्रवाहांच्या शक्यताही त्या कादंबरीची मांडण ठरविते. कवितेच्या बाबतीत बोलायचे तर तिच्या मांडणीचे अवकाश मर्यादित असले तरी शब्दकळा , छंद , संदिग्धता , उपमा , उत्प्रेक्षा , कविचे वैयक्तिक भाष्य यांच्या मदतीने कवी कवितेची मांडण लवचिक ठेवू शकतो. कथेला हे स्वातंत्र्य नाही. कविता आणि कादंबरी यांच्या तुलनेत कथेचे प्रतल मर्यादित असते आणि त्याचमुळेच तिची रचना नेमकी असावी लागते. लेखाच्या सुरुवातीलाच हा उहापोह करण्याचे कारण म्हणजे प्रणव सखदेव-कवी ते प्रणव सखदेव-कथाकार म्हणून मांडणीच्या या आव्हानाला कसा सामोरा जातो हा माझ्यापुरता थोडासा कुतुहलाचा विषय होता. २०१६ मध्ये...

आटपाट नगर होतं सुरुवात  वाचून गोष्ट वाचणं बंद कराल तर तुमचा मोबाईल किंवा लॅपटॉप क्षणोक्षणी  तरलावस्थेत जाऊन तुम्हाला त्याच्या पायावर लोळण घ्यायला भाग पाडेल डी-धमक्या म्हणजे डिजीटल-धमक्यांचा तुमच्यावर परिणाम होतोय असं समजून पुढे चला हं तर आटपाट नगर होतं आणि म्हणजेच जुना काळ होता असं नव्हे या गोष्टीत आपण काळाचा एक आडवा काप काढला आहे म्हणजे कसं की काळाचे उभे कप्पे असतात जसं की अठरावं शतकं किंवा एकविसावं शतकं वगैरे वगैरे पण काळाचा आडवा काप काढला की कुठल्याही काळातल्या कुठच्याही घटना आपण एका प्रतलात आणू शकतो उदाहरणार्थ प्रभु रामचंद्र (जुना काळ) विमानाने (नवा काळ) लंकेला गेले किंवा सुवर्णलंकारांकीत नगरसेवकाची (नवा काळ) पुस्तकतुला (जुना काळ) वगैरे तुमचा काल-अवकाश अश्या संकल्पनांचा अभ्यास नसणारच तर आता या उदाहरणांवरुन तुम्हाला काळाचा आडवा काप म्हणजे काय याचा अंदाज आला असेल असो तर आटपाट नगरात वसंत मंगेश गोडघाटे नावाचा राजा होता आणि महत्वाचं म्हणजे तो पार्टटाईम कवीदेखिल होता म्हणजेच वमंगो राजा भावनाप्रधान वगैरे असतो भावनाप्रधान कलावंत आणि राजा या डेडली कॉम्बिनेशनवर संशय असणाऱ्या पापी लो...