सरसकट गोष्ट (२)
एमबीए म्हणजे धर्मराजाचा रथच जणु, जमिनीला स्पर्श न करता दशांगुळे वरुन चालणारा. म्हणजे असं एमबीए न झालेल्यांना वाटतं. खरं तर एमबीए झालेल्यांनाही असंच वाटतं. पण राजाराम उर्फ आर आरला असं वाटत नाही. कारण तो या गोष्टीचा बहुदा नायक आहे. तो जुन्या सिनेमातल्या नायकासारखा खुप गरिबीतून एमबीए झालाय. पण तो जुन्या सिनेमातल्या नायकासारखा गाजर हलवा, मुली का पराठा असं खात नाही, उठसुठ तो मां असा टाहो फोडत आईला बिलगतही नाही, मात्र तो जुन्या सिनेमातल्या नायकासारखा फर्स्टक्लास फर्स्ट आलाय, तेही आय आय एम सारख्या प्रिमिअम बी-स्कुल मधून. त्याला कॅम्पसमधून उच्चकोटीची नौकरी लागूनही तो नम्र इ आहे. असं असलं की माणसाची मुल्य वगैरे उच्च आहेत असं म्हणण्याची पद्धत आहे. हल्ली नागरीकशास्त्रासारखं मुल्यशिक्षण वगैरे शिकवतात म्हणे आय आय एम मधे, स्कोरिंगला बरं असणार.
चिकट साखरेवर घोंघावणारी माशी वरच्यावर टिपावी तसं मायकी फर्नांडोनामक इसमाने आर आरला कॅम्पसमधे वरच्यावर उचललं. मायकी फर्नांडो नावावरुन जरी गोव्याच्या किनारी फेणी रिचवणारा किडूकमिडूक माणूस वाटत असला तरी तो जगप्रसिद्ध वगैरे असतो. जगप्रसिद्ध माणसं उधारी बाकी असल्यासारखं जगाला काहीतरी देत असतात. तसं मायकीनं
माणसाला माणूस न म्हणता ह्युमन कॅपिटल असा नवीन शब्द दिलाय. माणसा कधी रे होशील माणुस अश्या अर्थाचं हृदय पिळवटुन टाकणारं गाणं/कविता/भावगीत इ इ जुन्या काळी होतं. त्याकाळी हृदय पिळवटुन टाकणारं काहीही असलं की तुफान चालायचं, उदा पांढऱ्या साडीतली हातमशीन चालवणारी बाई, भिकाऱ्याच्या आवाजातली दुवा, तत्वापाई जीव देणारा मास्तर इ इ. मग माणसाला नेहमी येतो तसा हृदय पिळवटुन घेण्याचा कंटाळा आला. फॅशन बदलली आणि माणसाचा रिसोर्स झाला. रिसोर्स म्हणजे पैसा, वेळ, धातु, दगड, माती इ. आणि आता त्यात भर ह्युमन रिसोर्सची पडली. मेंदुंच्या वळ्यांच्या पुंगळ्या आफीसातल्या मशीनीत घालून लोक बदाबदा काम पाडायला लागले. इतका रग्गड रिसोर्स लावल्यावर सुट्टीत शक्तीपात होणार नाही तर काय? मग मेलेल्या तोंडानं लोक भसाभसा हिंडायला, दारु प्यायला, सिनेमे पाडायला जायचे. पण रिसोर्सचा प्रश्न भविष्यात बिकट होणार हे ओळखुन मायकीनं ह्युमन रिसोर्सिंगला ह्युमन कॅपिटल मॅनेजमेन्ट असा नवा तोंडावळा दिला. कॅपिटल म्हणजे भांडवल, गुंतवणुक. तर अश्या रितीनं मायकीनं आर आर नावाच्या दासात कॅपिटल गुंतवलं. काही लोक याला चुकून दास कॅपिटल असंही समजतात. पण समजांवर उपाय नाही.
आर आर मायकीच्या जगभरातल्या कंपन्यात हिंडून परत वर्तुळाच्या सुरुवातीच्या टोकाला, भारतात आला. मायकीच्या कंपन्या मनुष्यबळाशी संबंधित काहीच्या काही कामं करायच्या; ऑरगनायजेशन स्ट्रक्चरवर सल्ले, पगाराबाबत सल्ले, रिक्रुटमेन्ट, पेरोल मॅनेजमेन्ट, सिनिअर मॅनेजमेन्ट हायरिंग, मेन्टरिंग आणि असं बरंच काही. वेगवेगळ्या विषयातले तज्ञ विविध कंपन्यांना बेदम सल्ले द्यायचे आणि वर दाबून पैसेही घ्यायचे. खुप पैसे खर्च झाल्यानं समोरच्या कंपन्याही तज्ञांची मतं गंभीरपणे ऎकून घ्यायची. असे तज्ञ बऱ्याचदा डेन्जरस असतात. त्यांना फक्त आणि फक्त त्यांनाच त्यांच्या विषयातलं कळतं असं त्यांना वाटतं आणि त्यांना बाकी सगळं चुकीचं किंवा तुच्छ वाटत असतं. पण प्रत्यक्षात असं नसतंच म्हणून कंपनीचा तोल सांभाळायला कंट्रीहेड नावाचा जग्लर असतो. तो त्या देशातल्या मायकीच्या कंपनीच्या भल्याबुऱ्यासाठी पुर्णतः जबाबदार असतो. पण हा धंदा पडला माणसाबद्दलचा. आपल्या भावनांचं प्रदर्शन न करणं कितीही कुल असलं तरी खोल आत माणुस भावनाशील असतोच! खोल आत असं असलं की काहीही होऊ शकतं, जसं की शामची आई वाचून रडु येणं, सनी देओलचा सिनेमा बघून सिस्टीमचा राग येणं, दक्षिणेतले सिनेमे बघून उडु उडु होणं इ इ. तर अश्या भावनाशील माणसांसोबत काम करताना जरा अलिप्तपणे कुणी धंदा आणि भावनांची गल्लत तर होत नाही हे बघणारा माणूस म्हणजे इंडीपेंन्डट ऑब्सर्वर-इओ. आर आरला भारतातल्या मायकीच्या कंपनीसाठी इओचा रोल दिला होता. आर आर आणि इतर इओ डायरेक्ट मायकीला रिपोर्ट करतात. इओचा रोल म्हणजे गुळाची पोळी किंवा सोन्याची सुळी. कुणी त्याला नारद म्हणतं, कुणी सुपरबॉस म्हणतं. बहुतेकवेळा इओचं कंट्रीहेडशी लव्ह-हेट असं नातं असतं. पण आर आरचं श्रोतींशी बरं होतं.
श्रोती भारताचे कंट्रीहेड होते. नेहमीच्या पेरोल प्रोसेसिंग, बीव्हीचेक असली काम सोडून श्रोतींनी बरीचशी स्ट्रॅटेजिक कामंही मिळवली होती. टॉप मॅनेजमेन्ट मेंटरिंग, नव्यानंच भारतात आलेल्या एका एमएनसीला पॉलीसी फ्रेम करुन देणं इ इ. पण संबंधीत तज्ञांच्या हाताखाली जी नवी मुलं आली होती ती केवळ उच्छाद होती. ही मुलं म्हणजे देवाघरी पाठवावीत अशीच फुलं होती असं आर आरला देखिल वाटलं. वय वर्ष बावीस असणाऱ्या या छकुल्यांना स्वतः मायकीनं रिक्रुट केलं होतं. असली काम तो स्वतःच करायचा. मोहंजोदरो, हडप्पा यांना जशी संस्कृती होती तशी प्रत्येक कंपनीला संस्कृती असते. एखादी कंपनी लॉंन्ग टर्ममधे यशस्वी होण्यासाठी अशी संस्कृती तिथल्या माणसात मुरणं फार आवश्यक असतं असं मायकी म्हणायचा आणि म्हणून तो स्वतःच त्याच्या कंपनीसाठी लोक रिक्रुट करायचा. आर आर स्वतः एक एमबीए असल्यानं त्याला मन मनास उमगत नाही हे गाणं माहीत नव्हतं. तशीही जनरली एमबीए माणसं इंटरनॅशनल किंवा थेट शास्त्रीय वगैरेच ऎकतात. त्यांना भावगीत वगैरे व्याकुळ प्रकार आवडत नाहीत. तर आर आर स्वतः एक एमबीए असल्यानं त्याला मायकीचं मन उमजलं होतं असा त्याचा समज होता.
तर अश्या मनामनातल्या गोष्टी आर आर मायकीच्या कानाकानात पचकला. श्रोतींनी आणलेले नवे स्ट्रॅटेजीक प्रोजेक्ट ताज्या छकुल्यांमुळे फसतील असला आर आरचा रिपोर्ट ऎकुन मायकीनं दोघांनाही बोलावुन घेतलं.
"मायकी, नवीन आलेली पोरं शुद्ध गाढव आहेत. माझे सगळे प्रोजेक्ट त्यामुळे रेड मधे आहेत"- श्रोती
"श्रोती, नवीन स्ट्रॅटेजीक काम करायला तुला मुरलेलीच माणसं लागतील. पण रोजची गाढव-कामं करायला गाढवंच बरी!"- मायकी
"पण मायकी, ती पोरं दिवसभर ऑफीस दणाणुन सोडतात. सतत फिदीफिदी दात काय विचकतात, एकमेकांच्या अंगावर धावुन काय जातात. आणि काम शब्दशः उरकुन टाकतात. झालं, झालं, झालं...." श्रोती टोकाला पोचले हो्ते.
"श्रोती, त्यांच्यामुळे आपली प्रॉफीटॅबिलीटी किती वाढलीए बघा. स्ट्रॅटेजिक किंवा रोजंच बेमतलब काम, काहीही असलं तरी कंपनीला त्यापेक्षा जास्त फायदा महत्वाचा. आणि चार शेंगदाण्याच्या बदल्यात आणलेली ही माकडं जर फायदा वाढवणार असतील तर बेअर विथ देम" श्रोतींच्या पाठीवर थाप मारत मायकीनं डोळे मिचकावले "टेक अ चिल पिल ओल्डी"
श्रोतींनी थंडीची गोळी गिळली आणि कंपनीला रामराम ठोकला.
श्रोतींच्या जागी मायकीनं पिंकी सभरवालला आणलं.
पिंकी म्हणजे गुलाबी फुल । पिंकी म्हणजे मुलातलं मुल
पिंकी म्हणजे छोट्या मुलीची बाहुली । पिंकी म्हणजे छोट्या बाहुलीची मोठी साऊली
पिंकी म्हणजे मायेचं घरटं । पिंकी म्हणजे तोकडासा स्कर्ट
आर आरनं पिंकीबद्दलचे सारे तर्क करुन पाहीले.
पण पिंकी सभरवाल नामक सहा फुटाचा तगडा बुवा समोर येऊन उभा राहीला तेव्हा आर आरचा चेहरा उगाच उतरला.
"मी पिंकी" पिंकीनं मुक्तपणे न लाजता स्वतःची ओळख करुन दिली "कारण माझं नाव पिंकी आहे"
आर आरला स्वस्त विनोद आवडत नाहीत. आर आर आपल्या हमखास विनोदावर हसला नाही हे पिंकीनं नीट हेरुन ठेवलं. आई-बापानं जेव्हापासून हे नाव त्याला दिलय, तेव्हापासून हा विनोद पिंकी करत आलाय. त्याचा नाईलाज असतो.
पिंकी खुप विचार करतो. त्याला उगाच स्ट्रॅटेजिक वगैरे वाटायला लागतं. तो अजून खुप विचार करतो. त्याला वाटतं आपण अजून खुप विचार करावा, समुद्र किनारी बसावं, खुप सारी बिअर प्यावी, अजून विचार करावा, आजुबाजुला सामुद्रीक इंग्रजी सिरिअल मधे असतात तश्या स्फुर्तीदायक तरण्या बाया असाव्यात म्हणजे अजून विचार सुचतात. त्याला अचानक अश्लील वाटायला लागतं. ऑफीसात असं वाटणं ठीक नाही. तो विचार करणं थांबवायचा प्रयत्न करतो पण जमत नाही.
मग पिंकी दर दोन दिवसांनी मिटींग घ्यायचं ठरवतो. दह्याच्या विरजणात जीवाणु मिसळावा तसं तो कंपनीत रुजायचा प्रयत्न करतो. मिटींगमधे बोल बोल बोलतो. श्रोतींनी कश्या चुका केल्या हे रंगवुन सांगतो, तो कंपनीचं डीएनए बदलणारए हे सांगतो, स्वतःच्या दारु पिण्याबद्दल सांगतो. त्याला कुणीच काही सांगत नाही.
मिटींग नंतर पिंकी दमून निरीक्षणं लिहायला बसतो.
निरीक्षण १) नवीन टारगट पोरं (नटापो) आपल्या विनोदावर दबकत हसत होती. त्यांना प्रोत्साहन देऊन आपल्या सोबत ठेवलं पाहीजे. जुनी जाणती पोरं (जुजापो) आपल्याला विचारत नाहीत. त्यांना त्यांची काम खुप चांगली येतात पण त्यांना आपल्या सल्ल्याची गरज नाही. त्यांचे नक्कीच काही वेगळे अजेन्डे असणार. दे कॅन बिकम डेन्जरस.
निरीक्षण २) सगळ्यांनी खुप काम केली पाहीजेत. स्ट्रॅटेजिक माणसं कामं करत नाहीत. दारु पिली की कल्पना विस्तार होतो. स्ट्रॅटेजिक माणसांना कल्पनांची खुप गरज असते
निरीक्षण ३) अजू्न काय? अजून काय? हो हो हो हो
पिंकीला खुप काही करायचं असतं पण त्याला काय करावं हे सुचत नाही.
जुजापोंना वाटतं पिंकीला काहीच येत नाही पण त्यांना काय करावं हे सुचत नाही.
नटापोंना पिंकीची भिती वाटते पण त्यांना काय करावं हे सुचत नाही.
पिंकी कधी कधी पुस्तक वाचतो. त्याला बुद्धीला चालना देणारी पुस्तकं खुप आवडतात. त्यानं खुप शोधून बिरबलाच्या चातुर्यकथा मिळवल्या. घोडा का अडला, भाकरी का करपली या प्रश्नांना बिरबलानं दिलेलं उत्तर त्याला खरपुस आवडतं. आपल्या पुराणात सर्व प्रश्नांची उत्तर आहेत याचा त्याला सार्थ अभिमान वाटला. त्यानं लगेच जुजापोंची कामं नटापोंमधे आणि नटापोंची कामं जुजापोंमधे फिरवली.
जुजापोंनी सवंग सिनेमा तुफान चालावा तशी तुडुंब कामं करुन टाकली. पिंकीला खट्टु खट्टु व्हायला झालं.
नटापोंना वाटलं आईचं पत्र हरवलं सारखं आपलं काम कुणाच्यातरी मागं टाकून दिलं की आपल्यावरंचं राज्य जाईल. पिंकीला खट्टु खट्टु व्हायला झालं.
कस्टमरांनी मायकीला काम होत नसल्याचं सांगीतलं. मायकीनं पिंकीला काम होत नसल्याचं सांगीतलं.
मायकीनं रोज साडेसातला पिंकीला फोन करायला सुरुवात केली. पिंकीला किंचीत हार्ट ऍटॅक व्हायला सुरुवात झाली
पण मनात पिंकी पार पिसाळला आणि नटापोत जाऊन मिसळला. श्रावणात रोज कीर्तन व्हावं त्या श्रद्धेनं त्यानं नटापोंना रोज स्फुर्तीयुक्त भाषण द्यायचं ठरवलं. नटापोंशी बोलताना त्याला अंगावर रोमांच उभे राहाताहेत असं वाटायचं. कधी वाटायचं आपल्या डोक्यावर सोनेरी मुगूट आहे, गमबुट मधे पॅन्ट खोचून कंबरेच्या तलवारीवर हात देऊन आपण झोकदार उभे आहोत आणि नटापो पायाशी उभे राहून आपला शब्द न शब्द झेलाताहेत. नटापोंशी बोलताना पिंकीला अध्यात्मिक समाधान मिळायचं.
थोड्याच दिवसात पिंकीनं आवडते आणि नावडते अश्या दोन टोळ्या बनवल्या. नावडत्यांमधे नकळत सगळे जुजापो आले. तो जुजापोंशी जुजबी बोलून फक्त काम सांगायला लागला. जुजापो सगळी पडकी काम करतात पण जुजापोंना कधीच शाबासकी मिळत नाही. आर आर याचं निरीक्षण करतो. एमबीएच्या भाषेत याला थिअरी ऑफ एक्स म्हणतात. आवडत्या टोळीत बहुतेक सगळे नटापो असतात. पिंकी त्यांना रोज बोल बोल बोलतो. किंचित कामं देतो, तोंडदेखला दम देतो आणि पाठीवर खुप थापा देतो. आर आर याचंही निरीक्षण करतो. एमबीएच्या भाषेत याला थिअरी ऑफ वाय म्हणतात.
एक्स आणि वाय क्रोमोझोमचा गर्भाचा लिंग ठरवण्यात वाटा असतो हे आर आरला माहीत असतं. पण पिंकी म्हणतो तसं त्यानं कंपनीचं गुणसुत्र बदलणार का हे आर आरला माहीत नसतं. पण हळु हळु कंपनीतल्या स्पर्धात्मक चर्चा, सेमिनार इ बंद होऊन त्याजागी वासावरुन फळ ओळखा, स्पर्शावरुन गडी ओळखा, उंच उडी, खीर कुणी खाल्ली-घागर बुडी, सर्वोत्कृष्ट जेवण बनवणार कोण, करवंदासाठी बनवा कोन अश्य़ा स्पर्धा सुरु झाल्या. आणि बहुतेक सगळ्या स्पर्धा नटापोंनी जिंकल्या. नटापो जिंकले की ऑफीसच्या या टोकाचं त्या टोकाला क्युबिकलवरुन उड्या मारत पळत सुटायचे, कधी टारझन सारखे छाती बडवत विजय साजरा करायचे तर कधी चक्क मानवी मनोरा करुन धडाधडा पडून दाखवायचे. पिंकीला का कोण जाणे पण हे जाम आवडायचं.
जुजापो आपल्या परीनं आनंदी राहाण्याचा प्रयत्न करतात. त्यांनी आयोजित केलेल्या आठवड्याचं ताजं पुस्तक, कलम २१३- परिशिष्ट ब, व्हेरिअबलचं पे- शाप की वरदान अश्या दणकट विषयांवरच्या सेमिनारना पिंकी नाईलाजानं उपस्थित राहीला पण त्यानं मेंदु-मैथुन या एकाच शब्दात सगळ्या सेमिनारचं वर्णन करुन जुजापोंचं उरलंसुरलं खच्चीकरण करुन टाकलं.
जुजापो सैरावैरा कंपनी सोडु लागले.
आर आरकडं हमदर्द का सिंकारा नसतं म्हणून तो मेन्टरिंगवाल्या रणदिवेनां किंवा लिगलच्या हिनाला किंवा ऑडीटच्या कुलभुषणला कंपनी सोडण्यापासून थांबवु शकला नाही.
आर आरला क्रमानं वाईट, सुटकारा आणि आनंद अश्या भावना झाल्या, गेलेल्या लोकांसाठी.
पिंकीला क्रमानं आनंद, सुटकारा आणि भिती अश्या भावना झाल्या, उरलेल्या स्वतःसाठी.
कस्टमरांनी मायकीला दम भरला.
मायकीनं पिंकीला हग्या दम भरला. पिंकीला हार्ट ऍटॅकची साथ आली. फोन वाजला की हार्ट ऍटॅक, मिटींग भरली की हार्ट ऍटॅक, येतो म्हटलं की हार्ट ऍटॅक अन जातो म्हटलं की हार्ट ऍटॅक.
पिंकीला लहानपणी देखिल परिक्षा आवडली नसते. पण मायकीनं सांगीतल्यामुळं त्याला आत्मपरिक्षण, आत्मचिंतन की कायसं करायचं असतं.पिंकी खुप विचार करतो. त्याला वाटतं आपण अजून खुप विचार करावा. तो नटापोंनाही विचार करायला बसवतो. नक्की काय करायचं हे माहीत नसलं की पिंकीला कावरंबावरं व्हायला होतं. त्याला वाटतं आता दिवसातला कितवातरी हार्ट ऍटॅक येणार. नटापोंना एका मिटींगरुममधे आत्मपरिक्षण, आत्मचिंतन की कायसं करायला बसवलं असूनही त्यांचा दंगा सरत नाही. मग मात्र पिंकी तिरीमिरीत उठला आणि त्वेषा-द्वेषानं मिटींगरुममधे घुसला. एक मोठी आरोळी ठोकून पिंकी नटापोंवर जवळजवळ धावूनच गेला. पिंकीचं मोठ्या स्वरातलं चिंतन ऎकून आर आरनं मिटींगरुमच्या काचेला डोळे चिकटवले. आर आरला वाटलं आपण मायकीच्या ऑफीसात नाही तर एटूंच्या राज्यातच आलोय; टिंग म्हणताच जाते खाली, टुंग म्हणताच येते वर. पिंकीच्या मानेवरचे केस उभे राहीले होते आणि दात विचकुन तो साऱ्यांकडे पाहात होता. आतलं दृष्य शक्यतांच्या पलीकडंचं होतं. गौरी सातव एका उडीसरशी खिडकीत चढून बसली होती, अभिराम पंख्यावर चढला होता, अहमदच्या अंगावर शिरीष चढला होता, कुणी कोपऱ्यात दबा धरुन बसले होते तर कुणी दोन पायांवर थरथरत उभे होते. सारं काहीतरी विचित्र होतं. ढप्पं असा मोठा आवाज आला आणि तेव्हा आर आरनं बघितलं तर पिंकी ज्या टेबलवर उभा होता त्यावर त्याचं वळवळणारं शेपूट आपटून ढप्पं आवाज येतो होता. पिंकी एक हुप्प्या होता! आणि बाकीची नटापो वळवळणारी बारकी माकडं, लाल, काळ्या तोंडाची माकडं...
पिंकीला त्याक्षणी आत्मज्ञान प्राप्त झालं. ओळखा पाहु मी कोण असं कोडं नुस्तं दुसरीच्या पुस्तकात नसतं तर ते जीवनाचं भागधेय असतं वगैरे वगैरे. माझीया जातीचे मज मिळो कोणी वगैरे वगैरे. साथी हात बढाना वगैरे वगैरे.
आर आरचा यावर विश्वासच बसला नाही; एमबीएमधे शिकवलं नाही असं ही काही होतं तर! माणसांची वेगानं माकडं होताहेत अशी अफवा त्यानं ऎकली होती. पण अफवा पसरवणं आणि त्यांवर विश्वास ठेवणं हा कायद्यानं गुन्हा असल्यानं आर आरनं हे कधी मानलंच नव्हतं. अर्थात त्याला वेगानं वाढणारी हडेलहप्पी, छोट्या,मोठ्या टोळ्यांनी राज्य करणारे बाहुबली आणि एकूणच स्वस्त होत चाललेले जगण्याचे अभिरुचीहीन व्यवहार दिसत होते पण डार्वीन आजोबांनी सांगीतलेल्या उत्क्रांतीचा प्रवास उलट दिशेनेही होऊ शकतो हे त्याच्यासाठी नवलच होतं.
पिंकीला जगण्याचं नवं भान मिळाल्यापासून त्याचा आत्मविश्वास डब्बल झालेला असतो. त्याला वाटलं उरलेसुरले जुजापो पळवुन लावले की माकडांचंच राज्य. मग ही नवी ओळख लपवावीही लागणार नाही. सर्वत्र माकडंच माकडं, गोरी माकडं, काळी माकडं, दुबळी आणि शक्तीवान माकडं, उंच माकडं, बुटकी माकडं. मी म्हटलं की उडी मारणार, मी म्हटलं की कोलांटी मारणार, मी हस म्हटलं की हसणार, मी रुस म्हटलं की रुसणार, मी म्हणेन तस्संच काम करणार. पण मग या माकडांना जुजपो करतात ती सगळी कामं येतील?
गौरी सातवनं त्याला मार्ग दाखवला, रिक्रुटमेन्ट करायची झाली की नावाच्या चिठ्या उचलायच्या, पगार ठरवायचा झाला की जुगारात असतं, तसं चक्र फिरवायचं इ इ. खरं म्हणजे गौरी सातव त्याच्या जबड्याची व्यायामशाळा होती. गौरी सातव! गौरी सातव माकडीण!! अनाकर्षक, भावाच्या असाव्यात अश्या बेढब जीन्स घालून, पायात आवाज करणारे पैंजण आणि कानात लोंबणारे डुल घालून ऑफीसात यायची. पण आता हे सगळं किती निरर्थक आहे असं पिंकीला तीव्रतेनं जाणवलं. पिंकीच्या कानात गौरी सातव बोल बोल बोलली. माकडांना कामं येत नसली म्हणून काय झालं, त्यांच्याकडे दांडगी इच्छाशक्ती होती. कुठल्याशा पुस्तकात पिंकीनंही इच्छा तेथे मार्ग असा सुविचार वाचलेला असतो. त्याला आपल्यालाही काही सुचलं याचा निवडक आनंद होतो. दीड तासानं गौरी सातव पिंकीच्या केबिन बाहेर पडली तेव्हा दोघांच्याही चेहऱ्यावर अपूर्व समाधान होतं.
चिकट साखरेवर घोंघावणारी माशी वरच्यावर टिपावी तसं मायकी फर्नांडोनामक इसमाने आर आरला कॅम्पसमधे वरच्यावर उचललं. मायकी फर्नांडो नावावरुन जरी गोव्याच्या किनारी फेणी रिचवणारा किडूकमिडूक माणूस वाटत असला तरी तो जगप्रसिद्ध वगैरे असतो. जगप्रसिद्ध माणसं उधारी बाकी असल्यासारखं जगाला काहीतरी देत असतात. तसं मायकीनं
माणसाला माणूस न म्हणता ह्युमन कॅपिटल असा नवीन शब्द दिलाय. माणसा कधी रे होशील माणुस अश्या अर्थाचं हृदय पिळवटुन टाकणारं गाणं/कविता/भावगीत इ इ जुन्या काळी होतं. त्याकाळी हृदय पिळवटुन टाकणारं काहीही असलं की तुफान चालायचं, उदा पांढऱ्या साडीतली हातमशीन चालवणारी बाई, भिकाऱ्याच्या आवाजातली दुवा, तत्वापाई जीव देणारा मास्तर इ इ. मग माणसाला नेहमी येतो तसा हृदय पिळवटुन घेण्याचा कंटाळा आला. फॅशन बदलली आणि माणसाचा रिसोर्स झाला. रिसोर्स म्हणजे पैसा, वेळ, धातु, दगड, माती इ. आणि आता त्यात भर ह्युमन रिसोर्सची पडली. मेंदुंच्या वळ्यांच्या पुंगळ्या आफीसातल्या मशीनीत घालून लोक बदाबदा काम पाडायला लागले. इतका रग्गड रिसोर्स लावल्यावर सुट्टीत शक्तीपात होणार नाही तर काय? मग मेलेल्या तोंडानं लोक भसाभसा हिंडायला, दारु प्यायला, सिनेमे पाडायला जायचे. पण रिसोर्सचा प्रश्न भविष्यात बिकट होणार हे ओळखुन मायकीनं ह्युमन रिसोर्सिंगला ह्युमन कॅपिटल मॅनेजमेन्ट असा नवा तोंडावळा दिला. कॅपिटल म्हणजे भांडवल, गुंतवणुक. तर अश्या रितीनं मायकीनं आर आर नावाच्या दासात कॅपिटल गुंतवलं. काही लोक याला चुकून दास कॅपिटल असंही समजतात. पण समजांवर उपाय नाही.
आर आर मायकीच्या जगभरातल्या कंपन्यात हिंडून परत वर्तुळाच्या सुरुवातीच्या टोकाला, भारतात आला. मायकीच्या कंपन्या मनुष्यबळाशी संबंधित काहीच्या काही कामं करायच्या; ऑरगनायजेशन स्ट्रक्चरवर सल्ले, पगाराबाबत सल्ले, रिक्रुटमेन्ट, पेरोल मॅनेजमेन्ट, सिनिअर मॅनेजमेन्ट हायरिंग, मेन्टरिंग आणि असं बरंच काही. वेगवेगळ्या विषयातले तज्ञ विविध कंपन्यांना बेदम सल्ले द्यायचे आणि वर दाबून पैसेही घ्यायचे. खुप पैसे खर्च झाल्यानं समोरच्या कंपन्याही तज्ञांची मतं गंभीरपणे ऎकून घ्यायची. असे तज्ञ बऱ्याचदा डेन्जरस असतात. त्यांना फक्त आणि फक्त त्यांनाच त्यांच्या विषयातलं कळतं असं त्यांना वाटतं आणि त्यांना बाकी सगळं चुकीचं किंवा तुच्छ वाटत असतं. पण प्रत्यक्षात असं नसतंच म्हणून कंपनीचा तोल सांभाळायला कंट्रीहेड नावाचा जग्लर असतो. तो त्या देशातल्या मायकीच्या कंपनीच्या भल्याबुऱ्यासाठी पुर्णतः जबाबदार असतो. पण हा धंदा पडला माणसाबद्दलचा. आपल्या भावनांचं प्रदर्शन न करणं कितीही कुल असलं तरी खोल आत माणुस भावनाशील असतोच! खोल आत असं असलं की काहीही होऊ शकतं, जसं की शामची आई वाचून रडु येणं, सनी देओलचा सिनेमा बघून सिस्टीमचा राग येणं, दक्षिणेतले सिनेमे बघून उडु उडु होणं इ इ. तर अश्या भावनाशील माणसांसोबत काम करताना जरा अलिप्तपणे कुणी धंदा आणि भावनांची गल्लत तर होत नाही हे बघणारा माणूस म्हणजे इंडीपेंन्डट ऑब्सर्वर-इओ. आर आरला भारतातल्या मायकीच्या कंपनीसाठी इओचा रोल दिला होता. आर आर आणि इतर इओ डायरेक्ट मायकीला रिपोर्ट करतात. इओचा रोल म्हणजे गुळाची पोळी किंवा सोन्याची सुळी. कुणी त्याला नारद म्हणतं, कुणी सुपरबॉस म्हणतं. बहुतेकवेळा इओचं कंट्रीहेडशी लव्ह-हेट असं नातं असतं. पण आर आरचं श्रोतींशी बरं होतं.
श्रोती भारताचे कंट्रीहेड होते. नेहमीच्या पेरोल प्रोसेसिंग, बीव्हीचेक असली काम सोडून श्रोतींनी बरीचशी स्ट्रॅटेजिक कामंही मिळवली होती. टॉप मॅनेजमेन्ट मेंटरिंग, नव्यानंच भारतात आलेल्या एका एमएनसीला पॉलीसी फ्रेम करुन देणं इ इ. पण संबंधीत तज्ञांच्या हाताखाली जी नवी मुलं आली होती ती केवळ उच्छाद होती. ही मुलं म्हणजे देवाघरी पाठवावीत अशीच फुलं होती असं आर आरला देखिल वाटलं. वय वर्ष बावीस असणाऱ्या या छकुल्यांना स्वतः मायकीनं रिक्रुट केलं होतं. असली काम तो स्वतःच करायचा. मोहंजोदरो, हडप्पा यांना जशी संस्कृती होती तशी प्रत्येक कंपनीला संस्कृती असते. एखादी कंपनी लॉंन्ग टर्ममधे यशस्वी होण्यासाठी अशी संस्कृती तिथल्या माणसात मुरणं फार आवश्यक असतं असं मायकी म्हणायचा आणि म्हणून तो स्वतःच त्याच्या कंपनीसाठी लोक रिक्रुट करायचा. आर आर स्वतः एक एमबीए असल्यानं त्याला मन मनास उमगत नाही हे गाणं माहीत नव्हतं. तशीही जनरली एमबीए माणसं इंटरनॅशनल किंवा थेट शास्त्रीय वगैरेच ऎकतात. त्यांना भावगीत वगैरे व्याकुळ प्रकार आवडत नाहीत. तर आर आर स्वतः एक एमबीए असल्यानं त्याला मायकीचं मन उमजलं होतं असा त्याचा समज होता.
तर अश्या मनामनातल्या गोष्टी आर आर मायकीच्या कानाकानात पचकला. श्रोतींनी आणलेले नवे स्ट्रॅटेजीक प्रोजेक्ट ताज्या छकुल्यांमुळे फसतील असला आर आरचा रिपोर्ट ऎकुन मायकीनं दोघांनाही बोलावुन घेतलं.
"मायकी, नवीन आलेली पोरं शुद्ध गाढव आहेत. माझे सगळे प्रोजेक्ट त्यामुळे रेड मधे आहेत"- श्रोती
"श्रोती, नवीन स्ट्रॅटेजीक काम करायला तुला मुरलेलीच माणसं लागतील. पण रोजची गाढव-कामं करायला गाढवंच बरी!"- मायकी
"पण मायकी, ती पोरं दिवसभर ऑफीस दणाणुन सोडतात. सतत फिदीफिदी दात काय विचकतात, एकमेकांच्या अंगावर धावुन काय जातात. आणि काम शब्दशः उरकुन टाकतात. झालं, झालं, झालं...." श्रोती टोकाला पोचले हो्ते.
"श्रोती, त्यांच्यामुळे आपली प्रॉफीटॅबिलीटी किती वाढलीए बघा. स्ट्रॅटेजिक किंवा रोजंच बेमतलब काम, काहीही असलं तरी कंपनीला त्यापेक्षा जास्त फायदा महत्वाचा. आणि चार शेंगदाण्याच्या बदल्यात आणलेली ही माकडं जर फायदा वाढवणार असतील तर बेअर विथ देम" श्रोतींच्या पाठीवर थाप मारत मायकीनं डोळे मिचकावले "टेक अ चिल पिल ओल्डी"
श्रोतींनी थंडीची गोळी गिळली आणि कंपनीला रामराम ठोकला.
श्रोतींच्या जागी मायकीनं पिंकी सभरवालला आणलं.
पिंकी म्हणजे गुलाबी फुल । पिंकी म्हणजे मुलातलं मुल
पिंकी म्हणजे छोट्या मुलीची बाहुली । पिंकी म्हणजे छोट्या बाहुलीची मोठी साऊली
पिंकी म्हणजे मायेचं घरटं । पिंकी म्हणजे तोकडासा स्कर्ट
आर आरनं पिंकीबद्दलचे सारे तर्क करुन पाहीले.
पण पिंकी सभरवाल नामक सहा फुटाचा तगडा बुवा समोर येऊन उभा राहीला तेव्हा आर आरचा चेहरा उगाच उतरला.
"मी पिंकी" पिंकीनं मुक्तपणे न लाजता स्वतःची ओळख करुन दिली "कारण माझं नाव पिंकी आहे"
आर आरला स्वस्त विनोद आवडत नाहीत. आर आर आपल्या हमखास विनोदावर हसला नाही हे पिंकीनं नीट हेरुन ठेवलं. आई-बापानं जेव्हापासून हे नाव त्याला दिलय, तेव्हापासून हा विनोद पिंकी करत आलाय. त्याचा नाईलाज असतो.
पिंकी खुप विचार करतो. त्याला उगाच स्ट्रॅटेजिक वगैरे वाटायला लागतं. तो अजून खुप विचार करतो. त्याला वाटतं आपण अजून खुप विचार करावा, समुद्र किनारी बसावं, खुप सारी बिअर प्यावी, अजून विचार करावा, आजुबाजुला सामुद्रीक इंग्रजी सिरिअल मधे असतात तश्या स्फुर्तीदायक तरण्या बाया असाव्यात म्हणजे अजून विचार सुचतात. त्याला अचानक अश्लील वाटायला लागतं. ऑफीसात असं वाटणं ठीक नाही. तो विचार करणं थांबवायचा प्रयत्न करतो पण जमत नाही.
मग पिंकी दर दोन दिवसांनी मिटींग घ्यायचं ठरवतो. दह्याच्या विरजणात जीवाणु मिसळावा तसं तो कंपनीत रुजायचा प्रयत्न करतो. मिटींगमधे बोल बोल बोलतो. श्रोतींनी कश्या चुका केल्या हे रंगवुन सांगतो, तो कंपनीचं डीएनए बदलणारए हे सांगतो, स्वतःच्या दारु पिण्याबद्दल सांगतो. त्याला कुणीच काही सांगत नाही.
मिटींग नंतर पिंकी दमून निरीक्षणं लिहायला बसतो.
निरीक्षण १) नवीन टारगट पोरं (नटापो) आपल्या विनोदावर दबकत हसत होती. त्यांना प्रोत्साहन देऊन आपल्या सोबत ठेवलं पाहीजे. जुनी जाणती पोरं (जुजापो) आपल्याला विचारत नाहीत. त्यांना त्यांची काम खुप चांगली येतात पण त्यांना आपल्या सल्ल्याची गरज नाही. त्यांचे नक्कीच काही वेगळे अजेन्डे असणार. दे कॅन बिकम डेन्जरस.
निरीक्षण २) सगळ्यांनी खुप काम केली पाहीजेत. स्ट्रॅटेजिक माणसं कामं करत नाहीत. दारु पिली की कल्पना विस्तार होतो. स्ट्रॅटेजिक माणसांना कल्पनांची खुप गरज असते
निरीक्षण ३) अजू्न काय? अजून काय? हो हो हो हो
पिंकीला खुप काही करायचं असतं पण त्याला काय करावं हे सुचत नाही.
जुजापोंना वाटतं पिंकीला काहीच येत नाही पण त्यांना काय करावं हे सुचत नाही.
नटापोंना पिंकीची भिती वाटते पण त्यांना काय करावं हे सुचत नाही.
पिंकी कधी कधी पुस्तक वाचतो. त्याला बुद्धीला चालना देणारी पुस्तकं खुप आवडतात. त्यानं खुप शोधून बिरबलाच्या चातुर्यकथा मिळवल्या. घोडा का अडला, भाकरी का करपली या प्रश्नांना बिरबलानं दिलेलं उत्तर त्याला खरपुस आवडतं. आपल्या पुराणात सर्व प्रश्नांची उत्तर आहेत याचा त्याला सार्थ अभिमान वाटला. त्यानं लगेच जुजापोंची कामं नटापोंमधे आणि नटापोंची कामं जुजापोंमधे फिरवली.
जुजापोंनी सवंग सिनेमा तुफान चालावा तशी तुडुंब कामं करुन टाकली. पिंकीला खट्टु खट्टु व्हायला झालं.
नटापोंना वाटलं आईचं पत्र हरवलं सारखं आपलं काम कुणाच्यातरी मागं टाकून दिलं की आपल्यावरंचं राज्य जाईल. पिंकीला खट्टु खट्टु व्हायला झालं.
कस्टमरांनी मायकीला काम होत नसल्याचं सांगीतलं. मायकीनं पिंकीला काम होत नसल्याचं सांगीतलं.
मायकीनं रोज साडेसातला पिंकीला फोन करायला सुरुवात केली. पिंकीला किंचीत हार्ट ऍटॅक व्हायला सुरुवात झाली
पण मनात पिंकी पार पिसाळला आणि नटापोत जाऊन मिसळला. श्रावणात रोज कीर्तन व्हावं त्या श्रद्धेनं त्यानं नटापोंना रोज स्फुर्तीयुक्त भाषण द्यायचं ठरवलं. नटापोंशी बोलताना त्याला अंगावर रोमांच उभे राहाताहेत असं वाटायचं. कधी वाटायचं आपल्या डोक्यावर सोनेरी मुगूट आहे, गमबुट मधे पॅन्ट खोचून कंबरेच्या तलवारीवर हात देऊन आपण झोकदार उभे आहोत आणि नटापो पायाशी उभे राहून आपला शब्द न शब्द झेलाताहेत. नटापोंशी बोलताना पिंकीला अध्यात्मिक समाधान मिळायचं.
थोड्याच दिवसात पिंकीनं आवडते आणि नावडते अश्या दोन टोळ्या बनवल्या. नावडत्यांमधे नकळत सगळे जुजापो आले. तो जुजापोंशी जुजबी बोलून फक्त काम सांगायला लागला. जुजापो सगळी पडकी काम करतात पण जुजापोंना कधीच शाबासकी मिळत नाही. आर आर याचं निरीक्षण करतो. एमबीएच्या भाषेत याला थिअरी ऑफ एक्स म्हणतात. आवडत्या टोळीत बहुतेक सगळे नटापो असतात. पिंकी त्यांना रोज बोल बोल बोलतो. किंचित कामं देतो, तोंडदेखला दम देतो आणि पाठीवर खुप थापा देतो. आर आर याचंही निरीक्षण करतो. एमबीएच्या भाषेत याला थिअरी ऑफ वाय म्हणतात.
एक्स आणि वाय क्रोमोझोमचा गर्भाचा लिंग ठरवण्यात वाटा असतो हे आर आरला माहीत असतं. पण पिंकी म्हणतो तसं त्यानं कंपनीचं गुणसुत्र बदलणार का हे आर आरला माहीत नसतं. पण हळु हळु कंपनीतल्या स्पर्धात्मक चर्चा, सेमिनार इ बंद होऊन त्याजागी वासावरुन फळ ओळखा, स्पर्शावरुन गडी ओळखा, उंच उडी, खीर कुणी खाल्ली-घागर बुडी, सर्वोत्कृष्ट जेवण बनवणार कोण, करवंदासाठी बनवा कोन अश्य़ा स्पर्धा सुरु झाल्या. आणि बहुतेक सगळ्या स्पर्धा नटापोंनी जिंकल्या. नटापो जिंकले की ऑफीसच्या या टोकाचं त्या टोकाला क्युबिकलवरुन उड्या मारत पळत सुटायचे, कधी टारझन सारखे छाती बडवत विजय साजरा करायचे तर कधी चक्क मानवी मनोरा करुन धडाधडा पडून दाखवायचे. पिंकीला का कोण जाणे पण हे जाम आवडायचं.
जुजापो आपल्या परीनं आनंदी राहाण्याचा प्रयत्न करतात. त्यांनी आयोजित केलेल्या आठवड्याचं ताजं पुस्तक, कलम २१३- परिशिष्ट ब, व्हेरिअबलचं पे- शाप की वरदान अश्या दणकट विषयांवरच्या सेमिनारना पिंकी नाईलाजानं उपस्थित राहीला पण त्यानं मेंदु-मैथुन या एकाच शब्दात सगळ्या सेमिनारचं वर्णन करुन जुजापोंचं उरलंसुरलं खच्चीकरण करुन टाकलं.
जुजापो सैरावैरा कंपनी सोडु लागले.
आर आरकडं हमदर्द का सिंकारा नसतं म्हणून तो मेन्टरिंगवाल्या रणदिवेनां किंवा लिगलच्या हिनाला किंवा ऑडीटच्या कुलभुषणला कंपनी सोडण्यापासून थांबवु शकला नाही.
आर आरला क्रमानं वाईट, सुटकारा आणि आनंद अश्या भावना झाल्या, गेलेल्या लोकांसाठी.
पिंकीला क्रमानं आनंद, सुटकारा आणि भिती अश्या भावना झाल्या, उरलेल्या स्वतःसाठी.
कस्टमरांनी मायकीला दम भरला.
मायकीनं पिंकीला हग्या दम भरला. पिंकीला हार्ट ऍटॅकची साथ आली. फोन वाजला की हार्ट ऍटॅक, मिटींग भरली की हार्ट ऍटॅक, येतो म्हटलं की हार्ट ऍटॅक अन जातो म्हटलं की हार्ट ऍटॅक.
पिंकीला लहानपणी देखिल परिक्षा आवडली नसते. पण मायकीनं सांगीतल्यामुळं त्याला आत्मपरिक्षण, आत्मचिंतन की कायसं करायचं असतं.पिंकी खुप विचार करतो. त्याला वाटतं आपण अजून खुप विचार करावा. तो नटापोंनाही विचार करायला बसवतो. नक्की काय करायचं हे माहीत नसलं की पिंकीला कावरंबावरं व्हायला होतं. त्याला वाटतं आता दिवसातला कितवातरी हार्ट ऍटॅक येणार. नटापोंना एका मिटींगरुममधे आत्मपरिक्षण, आत्मचिंतन की कायसं करायला बसवलं असूनही त्यांचा दंगा सरत नाही. मग मात्र पिंकी तिरीमिरीत उठला आणि त्वेषा-द्वेषानं मिटींगरुममधे घुसला. एक मोठी आरोळी ठोकून पिंकी नटापोंवर जवळजवळ धावूनच गेला. पिंकीचं मोठ्या स्वरातलं चिंतन ऎकून आर आरनं मिटींगरुमच्या काचेला डोळे चिकटवले. आर आरला वाटलं आपण मायकीच्या ऑफीसात नाही तर एटूंच्या राज्यातच आलोय; टिंग म्हणताच जाते खाली, टुंग म्हणताच येते वर. पिंकीच्या मानेवरचे केस उभे राहीले होते आणि दात विचकुन तो साऱ्यांकडे पाहात होता. आतलं दृष्य शक्यतांच्या पलीकडंचं होतं. गौरी सातव एका उडीसरशी खिडकीत चढून बसली होती, अभिराम पंख्यावर चढला होता, अहमदच्या अंगावर शिरीष चढला होता, कुणी कोपऱ्यात दबा धरुन बसले होते तर कुणी दोन पायांवर थरथरत उभे होते. सारं काहीतरी विचित्र होतं. ढप्पं असा मोठा आवाज आला आणि तेव्हा आर आरनं बघितलं तर पिंकी ज्या टेबलवर उभा होता त्यावर त्याचं वळवळणारं शेपूट आपटून ढप्पं आवाज येतो होता. पिंकी एक हुप्प्या होता! आणि बाकीची नटापो वळवळणारी बारकी माकडं, लाल, काळ्या तोंडाची माकडं...
पिंकीला त्याक्षणी आत्मज्ञान प्राप्त झालं. ओळखा पाहु मी कोण असं कोडं नुस्तं दुसरीच्या पुस्तकात नसतं तर ते जीवनाचं भागधेय असतं वगैरे वगैरे. माझीया जातीचे मज मिळो कोणी वगैरे वगैरे. साथी हात बढाना वगैरे वगैरे.
आर आरचा यावर विश्वासच बसला नाही; एमबीएमधे शिकवलं नाही असं ही काही होतं तर! माणसांची वेगानं माकडं होताहेत अशी अफवा त्यानं ऎकली होती. पण अफवा पसरवणं आणि त्यांवर विश्वास ठेवणं हा कायद्यानं गुन्हा असल्यानं आर आरनं हे कधी मानलंच नव्हतं. अर्थात त्याला वेगानं वाढणारी हडेलहप्पी, छोट्या,मोठ्या टोळ्यांनी राज्य करणारे बाहुबली आणि एकूणच स्वस्त होत चाललेले जगण्याचे अभिरुचीहीन व्यवहार दिसत होते पण डार्वीन आजोबांनी सांगीतलेल्या उत्क्रांतीचा प्रवास उलट दिशेनेही होऊ शकतो हे त्याच्यासाठी नवलच होतं.
पिंकीला जगण्याचं नवं भान मिळाल्यापासून त्याचा आत्मविश्वास डब्बल झालेला असतो. त्याला वाटलं उरलेसुरले जुजापो पळवुन लावले की माकडांचंच राज्य. मग ही नवी ओळख लपवावीही लागणार नाही. सर्वत्र माकडंच माकडं, गोरी माकडं, काळी माकडं, दुबळी आणि शक्तीवान माकडं, उंच माकडं, बुटकी माकडं. मी म्हटलं की उडी मारणार, मी म्हटलं की कोलांटी मारणार, मी हस म्हटलं की हसणार, मी रुस म्हटलं की रुसणार, मी म्हणेन तस्संच काम करणार. पण मग या माकडांना जुजपो करतात ती सगळी कामं येतील?
गौरी सातवनं त्याला मार्ग दाखवला, रिक्रुटमेन्ट करायची झाली की नावाच्या चिठ्या उचलायच्या, पगार ठरवायचा झाला की जुगारात असतं, तसं चक्र फिरवायचं इ इ. खरं म्हणजे गौरी सातव त्याच्या जबड्याची व्यायामशाळा होती. गौरी सातव! गौरी सातव माकडीण!! अनाकर्षक, भावाच्या असाव्यात अश्या बेढब जीन्स घालून, पायात आवाज करणारे पैंजण आणि कानात लोंबणारे डुल घालून ऑफीसात यायची. पण आता हे सगळं किती निरर्थक आहे असं पिंकीला तीव्रतेनं जाणवलं. पिंकीच्या कानात गौरी सातव बोल बोल बोलली. माकडांना कामं येत नसली म्हणून काय झालं, त्यांच्याकडे दांडगी इच्छाशक्ती होती. कुठल्याशा पुस्तकात पिंकीनंही इच्छा तेथे मार्ग असा सुविचार वाचलेला असतो. त्याला आपल्यालाही काही सुचलं याचा निवडक आनंद होतो. दीड तासानं गौरी सातव पिंकीच्या केबिन बाहेर पडली तेव्हा दोघांच्याही चेहऱ्यावर अपूर्व समाधान होतं.
Comments
Keep it up.
हल्ली सेन्सीबल लोकांचं अस्तित्व आणि त्यांचं वाचन या दोन्ही गोष्टी जपाव्यात इतपत दुर्मिळ झाल्यात. त्यात कुठे तरी आपला हातभार आहे हे वाचून संतोष जाहला...
तर प्रथम इथे काहीतरी हालचाल दिसली (आणि मेघना हिच्या ब्लोगवर सुद्धा) हे पाहून भारी वाटले.
आणि पुन्हा गोष्टीकडे.
x आणि y थिअरीज आणि गुणसूत्रांची जमलेली ही कथा आवडली.
यामुळे आणि उत्क्रांतीच्या संदर्भामुळे विचार-प्रक्रिया खोल गेली असावी असा
अंदाज येतो. उत्कांतीचा उलट प्रवास तुम्ही छान गुंफला आहात. (ही कल्पना धोपट न करता.)
अजून एक कथेच्या DNA मध्ये राजाराम आणि जुजापोनी केलेल्या स्पर्धेचा भाग विस्ताराने यायला हवा होता
असे मला वाटते. म्हणजे चिठ्या टाकून उचलणे आणि "natural selection " असाही विरोधाभास तुम्हाला सुचवायचा
आहे का? कंटेंटबाबत तुमच्या कडून मी अजून व्याप्ती अपेक्षिली असती.पण वेळेची , सवडीची मर्यादा मी मान्य करतो.
सुभाषितवजा उपहासात्मक वाक्यांनी कथेला आवश्यक उथळपणा दिलेला आहे असेही वाटते.यावर तुम्ही काय म्हणाल?
आणि आता फॉर्म बाबत.
पहिला फॉर्म प्रयोग म्हणून ठीक वाटला.पात्रानुरूप निवेदने देताना त्यात मला "maas" दिसत नाही. त्यात 'गोष्ट' हा भाग
ओघ पुढे नेण्यासाठी वापरला आहे हे जाणवते. पण ते अधिक सविस्तर हवे होते. ती उणीव मला वाटते दुसर्या फॉर्म मध्ये
भरून निघाली आहे असे वाटले. त्यात मास बर्या प्रमाणात दिसतो आहे.
आवडले.
जबड्याची व्यायामशाळा?! _/\_
श्रद्धा- कुठल्याशा पोस्टवर उत्तर देताना मी कथेच्या बदलणाऱ्या फॉर्म बद्दल लिहीलं होतं. हा एक वेगाने होत चाललेला बदल असेल पण एकूणच पारंपारिक फॉर्मापेक्षा मला सध्या हे भारी वाटतय
शर्मिला- थॅन्क्स. मला हे प्रयोग वगैरे छानच वाटतय. लहानपणी शास्त्रज्ञ वगैरे व्हावं असं वाटायचं. लिखाणातून असल्या हौशी पुर्ण होतील असं वाटलं नव्हतं
about form — mala tar pahilach aawaDala….yapeksha…hyat sagaLa jast tonDashi aaNun dilay asa waTla mala...