संदिग्ध अर्थाचे उखाणे

खुप आवाज आहे.. वापरुन गुळगुळीत झालेल्या शब्दांचा. उडणाऱ्या म्हशींचा थवा छटाहीन हंबरतो आहे घश्याच्या शिरा ताणून. व्हॉट्सपच्या ईमोजी भाषेच्या खांबाला बांधलेल्या शब्द...

ऎसी अक्षरे (२०१५)साठी लिहीलेला हा लेख ( http://aisiakshare.com/node/4133), इथे परत डकवत आहे- सोप्या गोष्टींबद्दल लिहिणं फार कठीण असतं हे वाक्य अनंत वेळा वाचूनही टोचत नाही, जोपर्यंत ती वेळ तुमच्यावर येत नाही. आज ही वेळ माझ्यावर आणल्याबद्दल संपादकांचे आभार मानावेत की त्यांना बोल लावावेत हा प्रश्नच आहे. भा. रा. भागवतांची पुस्तकं आनंदानं वाचणं वेगळं आणि त्यांच्या लिखाणाचं तथाकथित मूल्यमापन करणं वेगळं. आज मागं वळून बघताना जाणवतं, की भारांचं स्थान तेच आहे जे आपल्या आवडत्या मावशीचं, दादाचं, आजीचं असतं. तिथं डावं-उजवं करताना मनात एक हळवा कोपरा आधीच तयार झाला असतो. भारांच्या लिखाणाचं मूल्यमापन करताना हा दुसरा अडथळा! असो. प्रयत्न करण्यात फिजूल मुजोरी कशाला? मराठी साहित्याच्या मर्यादित परिघात आपण असंख्य वर्तुळं आखून ठेवली आहेत; विविध साहित्यप्रकार (कथा, कादंबऱ्या, कविता, लघु-दीर्घ कथा, कविता, प्रवासवर्णनं, इ. इ.) हे सर्वात मोठं क्लस्टर. त्यातही आपण दलित-बहुजन-ब्राह्मणी, शहरी-ग्रामीण, पुरुष-महिला, प्राचीन-अर्वाचीन, पश्चिम महाराष्ट्रातलं-विदर्भाकडचं-वऱ्हाडी-मराठवाडी-खानदेशी, बालसाहित्य-कुमारसा...

रेषेवरची अक्षरेसाठी, २०११मधे लिहीलेला हा लेख ( http://reshakshare.blogspot.in/2011/10/blog-post_4998.html), इथे परत डकवत आहे- विक्रमानं डोळ्यांवर आलेल्या बटा ’फूऊऊ’ करून मागे सारल्या , धपापत्या उरांच्या नायिकांसारखा श्वास उगाच घेतला न्‌ सोडला आणि जंगलात सरळ रेषेत चालायला लागला . सरळ रेषा म्हणजे द्विमितीय भूमितीत दोन बिंदूंमधलं लघुत्तम अंतर . काळेकाकू कोर्टाचे कागद कात्रीने कराकरा कापतात , तसं विक्रमाने ते अंतर तडफेने कापलं आणि झाडावरचा वेताळ खांद्यावर लादून तो तडक वापस निघाला . रस्त्यात वेळ जाण्यासाठी वेताळ विक्रमाला ’गोष्ट सांगतो’ म्हणाला . बोलणार्‍याचं तोंड कोण धरणार ? अट फक्त एकच होती की , विक्रमानं मौनव्रत पाळायचं . विक्रमानं तंबाखूची गोळी दाढेखाली सरकवली आणि तो प्रसन्नपणे हसला . मौनव्रत त्याच्या सरावाचं होतं , शेवटी तो एक राजाच होता .   ॥गोष्ट १॥ "फार फार विचित्र गोष्ट आहे . अड्डम नावाचा एक माणूस इव्ह अश्या विचित्र नावाच्या बाईसोबत राहात असे . इव्हचं खरं नाव संध्या असू शकतं , शांतारामबापूंची नव्हे , त्याहून जीर्ण . पण गोष्टीत इंग्रजी नावं . इंग्रजी कातडी लोका...

नागव्या शब्दांचा | थोर व्यभिचार अर्थातली गाठ| सुटो पाहे मुळे रूजलेली। आरश्यांचे पीक आंगोपांगी पक्षी। देहावले संथ निळे डोह। त्वचेचे उखाणे प्रतिमांचे कोडेे। ढवळले उगवुन येती। देहातून देह देखणा कबीर। ऊरी फुटे दोन टोकांमधे । अंतर बेभान वाकडीच रेघ । बरी असे सोलून पाहा नां । दिठीतले चंद्र दिवसाचे भय। झाकलेले

॥ विठ्ठल॥ क्षितीजाच्या कडेकडेने रेखावेत थोडे पहाड मधेच लहरी रेघ गढुळशार नदीची गडगडत येणारा एखादा शाळीग्राम आणि त्यावर कोरलेले तुझे नाव "विठ्ठल" ऎकु येतात - भजनांचे मातकट आग्रही स्वर अबीरगुलालाच्या प्रतलातून उधळणाऱ्या रुढीजात घोड्यांच्या टापा वातावरण भोवंडुन टाकणारा श्रद्धावंत कोलाहल आणि सखीचे अनहत हाकारे "विठ्ठल..." नीजेच्या तळाशी उमलुन येतात पायावरचे भवरे तरीही कुणाचे वाट चालणे संपत नाही कुणाचे वाट पाहाणे संपत नाही लोंबतात दंतकथांच्या पारंब्या तुझ्या अचल अंगाखांद्यावर आणि शतकभरात रुजल्याही असतील जमिनीत खोलवर त्यातून उगवणार मुळमाये पुन्हा नव्याने तू "विठ्ठल"

२०१२ मधे  ' रेषेवरची अक्षरे ' चा शेवटचा अंक काढला तेव्हा ब्लॉगवरचं चांगलं लिखाण आटत चाललंय   याचं दुःख तर होतंच. पण तो अंक करताना होणारी ई-पत्रांची देवाणघेवाण ,  चर्चा ,  वादविवाद , गॉसिप्स आणि भंकस ,  उलगडत जाणारे नवनवीन ब्लॉग्स... हे सारं संपणार याची खंतही होती. मधल्या काळात आम्ही ब्लॉग सोडून थोडे थोडे बाहेरख्याली झालो. फोरम्सवर डोकावलो. फेसबुकावर उंडारलो.   पोटापाण्यात रमलो. लिहिण्यावाचण्याशी अपराधीपणाचे , मैतरकीचे आणि घरपरतीचे खेळ आलटून पालटून खेळलो.  ' रेरे ' च्या अंकाबद्दल लोकांनी विचारणा केल्यावर थोडे गडबडलो , शरमलो आणि   सुखावलो.   दरम्यानच्या काळात काही ताजे लेखक आले ,  काही जुन्या लेखकांच्या शब्दांना परत धार चढली ,  बऱ्याच गोष्टींचे संदर्भ बदलले आणि नव्या अर्थाचे शब्दही उगवले. आमची उत्सुकता नव्याने जागी झाली. गेल्या तीन वर्षात मराठी ब्लॉग विश्वात नक्की काय काय झालं याचे हिशेब मांडायला आम्ही   चित्रगुप्ताच्या तत्परतेनं   पुन्हा सज्ज झालो.   ' रेषेवरची अक्षरे '  या दिवाळीत पुन्हा येतो आहे! ...

" अंजली, अंजली, अंजली, प्यारी अंजली, अंजली" सगळ्या मनुष्यबळ असोशिएट्संनी पहील्याच दिवशी अंजली सुब्रमण्यमचं चिअरगर्ल्स सारखं हातात पॉम-पॉम उर्फ गुच्चे घेऊन गाण्यासकट ऑफीसात जोरदार स्वागत केलं तेव्हा अंजलीचं ऊर भरुन आलं. कुणीतरी तिला हाताला धरुन तिच्या नावाची पाटी असलेल्या क्युबीकलमधे घेऊन गेलं. बराचसा जड असलेला ऎतिहासिक लॅपटॉप तिथे होता. अंजलीचं मन मोहरीएवढं खट्टु झालं पण तिनंच तर मुलाखतीत सांगीतलं होतं की तिला आजीच्या जुन्या पातळाचा वास आवडतो....म्हणून तर जुना लॅपटॉप..."ऍडमीन-ऍडमीन" सोबतची किडमिडीत कीडकी किरकिरली. "काय"? भानावर येत अंजलीनं विचारलं. ..."ऍडमीन-ऍडमीन, तुमचा लॉगीन-पासवर्ड" किडमिडीत कीडकी तोंडातले ६४ पिवळसर दात दाखवत हसली. गंमत म्हणजे तिचा कुर्ताही सुर्यफुलाचे मोठे छाप असलेला पिवळ्या रंगाचाच होता. तिच्या बांगड्या, डोक्यावरचा बॅंड, सॅंडलचे बंद सारंच पिवळ्या रंगाचं होतं, फ्लुरोसंट पिवळं! अंजलीनं तिचे खास एम्बीए हसु चेहराभर पसरवलं आणि किडमिडीत कीडकीला विचारलं, "तुझं नाव काय व्हीन्सेन्ट व्हॅन गॉग आहे काय?" "नाही, नाही, आपल...

Meghana Bhuskute and her team completed a  dream project about भा. रा. भागवत. I am sure whosoever can read Marathi has read Bha Ra's books @ Faster Fene, Bipin Booklwar, Jule Verne' transactions etc. This year is his 105th birth anniversary. And what a tribute my friend who herself is a good  writer and editor offered to Bha Ra. http://aisiakshare.com/brbtr I have just started reading but I was hooked right with the page cover itself. Congratulations Meghana!!! I attempted something that tested my patience, pushed me to read and reread many books, was one damn difficult task. Output is पुत्र व्हावा ऐसा पढाकु here- http://aisiakshare.com/node/4133

नव्हते कुणीच झडली झाडे सारी       भगव्या ऊन्हात खारी पेटले दिवस विझे रातीचे वारे       तगमग समुद्र खारे सोन्याच्या लगडी खड्या सर्प तलवारी देखणा बहावा दारी मिटतीे फुलती सुर्यकळ्यांचे हार तू ऊनमग्न बहार

चल पेरू निळासा थेंब उश्याशी बिंब तृणपात्याचे पाऊस लागला थोर भुलवला मोर नृत्यगारांचे गुणगुण गोंदण रात नदीचा आर्त नाद पुराचे मेघांना थोडे सांग आवरा रंग कृष्णकमळांचे दरवेशाचे ऋण सावळे उन तुझ्या पाठीचे

प्रवासी ढगाचे कुणी गीत गावे तुटे थेंब त्याला नदी जीव लावे ढगाचे पिसारे रिता मोर नाचे शब्दात भिजले कुणी अर्थ वाचे ढगाचे अडकणे चालणे न् थबकणे असण्यात नसणे न् दिसण्यात असणे रुजणे ढगाचे धुक्याच्या उश्याशी      खुणा शोधताना उसवणे स्वतःशी      ॥ सयामी॥ प्रवासी ढगाचे कुठे गाव आहे पहाडात हाका उगा येत आहे खुळ्या चांदण्याचे कुसुंबी उखाणे ढगाचा अबोला निळेशार गाणे ढगाच्या नीजेशी स्वप्न माझेच आहे नदीच्या तळाशी तुझे नाव आहे

परवाच्या पेपरमध्ये पेरुमल मुरुगन नामक कुणा तामिळ लेखकाच्या मरणाची बातमी होती. लेखक हा माणूस असल्यानं तो कधी तरी मरणारंच त्यामुळे त्या बातमीत तसं विशेष काही नव्हतं. फक्त फरक इतकाचं की त्या लेखकानं स्वतःच्या मरणाची बातमी स्वतःच जाहीर केली होती, निमित्त होतं कुठल्याशा संघटनेनं जातीची बदनामी केली म्हणून त्याच्या पुस्तकाची होळी केली आणि पुस्तकावर बंदी आणण्याची मागणी यशस्वीरित्या पदरात पाडून घेतली. त्यामुळे विषण्ण अवस्थेत त्या लेखकानं स्वतःच्या मरणाची घोषणा केली. ही फार खिन्न करणारी बातमी आहे. या बातमीच्या २-३ दिवस आधी फ्रांसमध्ये प्रेषिताची खिल्ली उडवणारी चित्रं काढली म्हणून अत्यंत निघृणपणे दिवसाढवळ्या व्यंगचित्रकारांचे मुडदे पाडले गेले आणि जगभर अस्वस्थतेची लाट पसरत गेली. कलावंताचं मरण इतकं स्वस्त असतं का? एक लिहीता माणूस म्हणून मला या आणि अश्य़ा बऱ्याच घटना अस्वस्थ करताहेत. जेव्हा एखादा कलावंत एखादी कलाकृती निर्माण करतो तेव्हा त्याच्या अस्तित्वाचा एक तुकडा काढून तो त्या कलाकृतीत ओतत असतो. प्रतिभेच्या प्रत्येक निराकार हुंकाराला मुर्त रुप देताना, ज्या आत्मक्लेषातून, ज्या मांडणीसुत्रातू...