विदुषक

विदुषकाने एकदा त्याच्या दुखरया पायाकडे आणि नंतर लग्नाचं वय उलटून गेलेल्या त्याच्या मुलीकडे आणि निठल्ल्या, निकम्म्या मुलाकडे अनुक्रमे हताशपणे आणि तिरस्काराने पाहीलं. "या पोरानं काही उद्योगधंदा केला असता तर आज हा मोडका पाय घेऊन नाचावं लागलं नसतं, ना या पोरीच्या लग्नाची चिंता करावी लागली असती" विदुषकानं मनातल्या मनात विचार केला "आणि हो, त्या नव्या बेरकी मॅनेजरची बोलणीही खावी नस्ती लागली." मॅनेजरच्या आठवणीने विदुषक कसानुसा झाला. गेल्या काही महिन्यांपासुन त्याचं वय जाणवत होतं आणि सर्कसच्या त्या छोट्या तंबुचे नियम मोठे स्पष्ट होते; लंगड्या घोड्यांना तिथे जागाच नव्हती. विदुषकाला तरीही खात्री होती की या नव्या जमान्यात सर्कसला कोणी दुसरा जोकर सापडणार नाही. शिवाय त्यानं आज लंगड्या पायांनी मारलेल्या बेडूक उड्यांनाही पब्लीक बरं हसलं होतं. आजचा शो आठवून विदुषकाला जरा धीर आला आणि पायाचं दुखणं मागे सारुन त्यानं मॅनेजरच्या तंबुचा रस्ता धरला. "कदाचित येव्हढ्या वर्षांची सेवा आणि जुने दिवस आठवून देणारा आजचा परफॉर्मन्स, या बळावर एक जीर्ण पगार वाढ!" विदुषकाचं पायाचं दुखणं कुठल्या कुठे पळून गेलं आणि एक पाय खुरडत तो नव्या उत्साहाने मॅनेजरच्या तंबुत घुसला.

"तू आता मुक्त आहेस"

विदुषकाला कुणीतरी थोबाडीत मारल्यासारखं वाटलं. "मुक्तं?" विदुषकानं हा शब्द परत परत उच्चारुन बघितला पण त्याला काहीच अर्थबोध होत नव्हता. आपल्या पायात नक्की खिळा घुसला होता की कुणी आत्ताच आपल्या गुडघ्याच्या वाट्या काढून घेतल्या हे न समजल्यामुळे विदुषक हातांच्या भारावर भराभर उड्या मारत तंबुत परतला, नेहमीच्या सवयीनं.




विदुषक सतराशेचौदाव्यांदा तोंड घासून बघतो. त्याच्या चेहरयावर चढलेली रंगाची पुटं उतरत नसतात. दोन्ही हातांनी गच्च धरुन आता तो चेहरा उपटण्याचे प्रयत्न करत असतो.


नव्या नव्या उत्साहात, विदुषकाचा निकम्मा मुलगा रंगीबेरंगी कपडे घालून, नाकावर लाल रंगाचा बॉल ठोकून बसवत असतो.


अंगावर फक्त रात्र ओढून, विदुषकाची मुलगी, बेरकी मॅनेजरची आतुरतेने वाट बघत असते.